รับมือมาตรฐานการรายงานทางการเงิน TFRS15 ด้วย Five-Steps Model

มาทำความรู้จัก ขั้นตอนการรับรู้รายได้ตาม TFRS15 มี 5 ขั้นตอน หรือเรียกว่า Five-Steps Model

เรื่องของรายได้ตามหลักเกณฑ์ใหม่ที่นักบัญชีทราบกันดีอยู่แล้วว่า มาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 15 เรื่อง รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า  ถูกบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2562 เป็นต้นไป

เหตุผลสำคัญของการนำมาตรฐานฉบับนี้มาใช้ในประเทศไทย เนื่องจากรายได้ที่เป็นตัวเลขที่สำคัญในงบการเงิน ข้อกำหนดของการรับรู้รายได้ในมาตรฐานการรายงานทางการเงินระหว่างประเทศ (IFRS) แตกต่างจากข้อกำหนดตามหลักการบัญชีที่รับรองทั่วไป (GAAP) ของประเทศสหรัฐอเมริกา ซึ่งทั้ง IFRS หรือ GAAP ประเทศไทยก็นำมาใช้อ้างอิงในการปฏิบัติทางการบัญชี ดังนั้นเพื่อให้เกิดความชัดเจนในหลักการสำหรับการรับรู้รายได้ หลักสำคัญของ TFRS15 จึงต้องการให้กิจการรับรู้รายได้เพื่อสะท้อนการส่งมอบสินค้าหรือบริการที่สัญญาให้ลูกค้าในจำนวนที่สะท้อนถึงสิ่งตอบแทนที่กิจการคาดว่าจะมีสิทธิได้รับจากการแลกเปลี่ยน

สัญญาที่ทำกับลูกค้าตาม TFRS15 หมายถึง สัญญาที่ทำกับลูกค้าในทุกประเภทธุรกิจ ยกเว้น สัญญาบางประเภทที่มาตรฐานการรายงานทางการเงินฉบับอื่นกำหนดการรับรู้รายการไว้อยู่แล้ว เช่น สัญญาเช่า ที่อยู่ในขอบเขตของ TAS17 หรือสัญญาประกันภัย ที่อยู่ในขอบเขตของ TFRS4

ขั้นตอนการรับรู้รายได้ตาม TFRS15 มี 5 ขั้นตอน หรือเรียกว่า Five-Steps Model ซึ่งอธิบายได้ดังนี้

Step 1 : การระบุสัญญาที่ทำกับลูกค้า สัญญาอาจเป็นลายลักษณ์อักษรหรือไม่ก็ได้ แต่ยึดถือปฏิบัติตามประเพณีทางการค้าทั่วไป เช่น การสั่งซื้อสินค้า

Step 2 : การระบุภาระที่กิจการต้องปฏิบัติตามสัญญา จะเป็นองค์ประกอบหลักในการรับรู้รายได้ ดังนั้นในสัญญาอาจจะมีภาระที่ต้องปฏิบัติมากกว่า 1 เรื่อง เช่น การส่งมอบสินค้าหรือการบริการ เป็นต้น ซึ่งไม่สามารถแยกภาระดังกล่าวออกจากกันได้

Step 3 : การกำหนดราคาของรายการ ราคาของรายการ คือ จำนวนเงินของสิ่งตอบแทนในสัญญาที่กิจการคาดว่าจะมีสิทธิได้รับเป็นการแลกเปลี่ยนกับการส่งมอบสินค้าหรือการบริการ (หรือตอบแทนตามภาระที่ต้องปฏิบัติตามสัญญาในขั้นตอนที่ 2) โดยราคาของรายการต้องไม่รวมองค์ประกอบการจัดหาเงิน (ดอกเบี้ยจากการผ่อนชำระ) แต่รวมสิ่งตอบแทนที่อาจไม่ได้อยู่ในรูปตัวเงิน

Step 4 :  การปันส่วนราคาของรายการให้กับแต่ละภาระที่ต้องปฏิบัติตามสัญญา การปันส่วนราคาของรายการให้กับแต่ละภาระที่ต้องปฏิบัติตามสัญญา โดยใช้เกณฑ์ของราคาขายแบบเอกเทศของสินค้าหรือบริการ หากไม่สามารถแยกได้ กิจการต้องประมาณการราคานั้นได้อย่างน่าเชื่อถือ

Step 5 :  การรับรู้รายได้เมื่อกิจการให้ปฏิบัติตามภาระแล้วเสร็จ กิจการรับรู้รายได้เมื่อกิจการได้ปฏิบัติตามภาระที่ต้องปฏิบัติตามสัญญาแล้วได้ส่งมอบสินค้าหรือบริการที่สัญญาให้ลูกค้า โดยจำนวนเงินการรับรู้รายได้ แบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ

1. รับรู้รายได้ ณ จุดเวลาใดเวลาหนึ่ง (point in time) สำหรับการส่งมอบสินค้าทั่วๆ ไป เมื่อภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้น ณ เวลาใดเวลาหนึ่ง
2. รับรู้รายได้ตลอดช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง (over time) สำหรับการส่งมอบบริการทั่วๆ ไป เมื่อภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้นตลอดช่วงเวลาหนึ่ง กิจการรับรู้รายได้ตลอดช่วงเวลาดังกล่าว โดยเลือกวิธีที่เหมาะสมสำหรับการวัดความก้าวหน้าของภาระที่ต้องปฏิบัติให้เสร็จสิ้นสมบูรณ์

ที่มา : บางส่วนจากบทความ “TFRS15 กระทบทุกกิจการ มาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 15 รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า” โดย อาจารย์รุจิรัตน์ ปาลีพัฒน์สกุล วารสารเอกสารภาษีอากร ปีที่ 38 ฉบับที่ 450 เดือนมีนาคม 2019
หรือสมัครสมาชิก“วารสารเอกสารภาษีอากร” เพื่อรับสิทธิอ่านและสืบค้นบทความ ผ่านระบบ e-Magazine Index